Urząd Miejski we Frampolu

Frampol – ciche miasteczko z tragiczną historią

Frampol to nasze miasto – ciche, spokojne i pięknie położone u podnóża Roztocza Zachodniego. Dziś turyści widzą w nim harmonię i malownicze krajobrazy, ale my, mieszkańcy, wiemy, że pod tą codzienną ciszą kryje się historia, o której trudno zapomnieć.

13 września 1939 roku na nasze niewielkie miasteczko spadły bomby Luftwaffe. Nalot nie miał żadnego uzasadnienia militarnego. Choć uderzenie skierowane było wobec wycofujących się oddziałów Armii „Lublin” i Armii „Kraków”, jego faktycznym celem było szerokie zdezorganizowanie i maksymalne zniszczenie.

W kilka godzin ogień pochłonął niemal całe miasteczko. Ocalała tylko część zabudowy na wschodnich krańcach. Archiwalne zapisy mówią o 87% zniszczeń. Dziś powtarzamy te liczby, ale dla naszych dziadków i pradziadków nie były to statystyki – to była codzienność pośród ruin.

Choć większość mieszkańców zdążyła uciec przed nalotem, zginęło co najmniej kilkadziesiąt osób. Mówi się o czterdziestu, pięćdziesięciu ofiarach, ale wiemy, że w kolejnych dniach było ich więcej – około stu. Spłonęły setki domów, a nasze miasteczko, które jeszcze dzień wcześniej tętniło życiem, zamieniło się w zgliszcza.

Tragedia ta na zawsze odmieniła życie lokalnej społeczności. Pierwsze powojenne publikacje przypominały, że choć Frampol podniósł się ze zgliszcz, skutki okazały się trwałe. Liczba mieszkańców spadła niemal o połowę – z 3252 osób w 1939 r. (1806 katolików i 1446 Żydów) do zaledwie 1244 osób w grudniu 1947 r. Miasto nigdy nie powróciło do przedwojennej liczby ludności.

O pamięć o tych wydarzeniach dba lokalny regionalista Andrzej Burlewicz, który od lat dokumentuje historię i przekazuje ją kolejnym pokoleniom.

Każdego roku mieszkańcy Frampola wracają pamięcią do tragicznych wydarzeń. W sobotę, 13 września 2025 r. o godz. 15:30, odbędzie się uroczystość złożenia wieńców pod pomnikiem Odzyskania Niepodległości na Rynku we Frampolu  przez Burmistrza Frampola, przedstawicieli Samorządu Mieszkańców Frampola oraz Dyrekcję SZS we Frampolu.

Następnego dnia, w niedzielę 14 września 2025 r., na Rynku odbędzie się Piknik Historyczny „Zanim runęło niebo”, współorganizowany przez LGD „Silne Biłgorajskie”. W programie przewidziano żywą lekcję historii, koncert patriotyczny oraz atrakcje dla całej rodziny.

Frampol jest dziś spokojnym miasteczkiem, ale my – mieszkańcy – wiemy, że jego cisza to nie tylko urok Roztocza. To także ostrzeżenie. Pamiętamy o tragedii sprzed lat, aby nigdy więcej podobna historia się nie powtórzyła.

Zapraszamy Was wszystkich – mieszkańców i gości – byśmy wspólnie uczcili pamięć ofiar bombardowania Frampola. Bo ta pamięć jest częścią nas wszystkich.

• Informacja dla mieszkańców Chłopkowa
• Frampol pamięta o 13 września 1939 roku